De Leidraad Veilige Zorgrelatie

Een veilige zorgrelatie is onmisbaar voor het verlenen en ontvangen van goede zorg. Toch kunnen er zich situaties voordoen waarbij er bedoeld of onbedoeld sprake is van grensoverschrijdend gedrag of mishandeling. Daarom is de Leidraad Veilige Zorgrelatie opgesteld: een instructie hoe een zorgaanbieder moet handelen bij grensoverschrijdend gedrag of mishandeling. In dit artikel vertellen we je meer over deze Leidraad.

Wat is een zorgrelatie?

De professionele relatie tussen jou en jouw cliënt is een zorgrelatie. Een goede zorgrelatie zorgt voor een positieve ervaring waarbij vertrouwen en veiligheid geborgd worden. De veiligheid in deze relatie staat centraal in de Leidraad Veilige Zorgrelatie: dit gaat namelijk over het voorkomen en juist omgaan met grensoverschrijdend gedrag en mishandeling. Om een veilige zorgrelatie te stimuleren, zijn de volgende zaken belangrijk:

• Het werken aan bewustzijn;
• Gevoelens bespreekbaar maken;
• Het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Gedragen als zorgaanbieder

Als zzp’er in de zorg ben je een zorgaanbieder. Daarmee val je onder de meldplicht van de Wtza en Wkkgz. Dit betekent dat je verplicht ben om je te houden aan de Leidraad Veilige Zorgrelatie.

Melden bij de Inspectie

Als zorgaanbieder ben je verplicht om geweld en grensoverschrijdend gedrag in een zorgrelatie te melden bij de Inspectie. De definitie van geweld in een zorgrelatie luidt als volgt volgens artikel 11 van de Wkkgz:

Het ‘seksueel binnendringen van het lichaam van of ontucht met de cliënt, alsmede geweld jegens een cliënt door iemand die in dienst of in opdracht van een instelling werkzaam is, dan wel door een andere cliënt met wie de cliënt gedurende het etmaal of een dagdeel in een accommodatie van de instelling verblijft.’

Vanuit de Leidraad Veilige Zorgrelatie wordt er verwacht dat je handelt in het geval van geweld. Hierin actie ondernemen en het stappenplan van de Leidraad volgen is jouw verantwoordelijkheid als zorgaanbieder. Na afloop is het van belang om te reflecteren op jouw manier van handelen en hieruit verbeterpunten te halen. Dit kan middels intervisie met andere zorgaanbieders.

Drie aanbevelingen in de Leidraad

In de Leidraad wordt een onderscheid gemaakt tussen drie aanbevelingen: bewustwording, preventie en interventie. We geven een kort overzicht van de Leidraad zoals deze in de compacte versie beschreven staat.

Bewustwording

• Bewust zijn van de effecten van machtsongelijkheid. Binnen een zorgrelatie is de cliënt afhankelijk van jouw zorg waardoor zij kwetsbare positie hebben;
• Bewust zijn dat grensoverschrijdend gedrag en mishandeling daadwerkelijk voorkomt
• Bewust zijn dat iedere cliënt recht heeft op een veilige zorgrelatie en hierin draag je als zorgaanbieder verantwoordelijkheid voor.

Preventie*

• Inzicht krijgen in risicofactoren in de organisatie die kunnen zorgen voor grensoverschrijdend gedrag en geweld;
• Cliënten weerbaar maken in de zorgrelatie;
• Bevorderen van professionaliteit en deskundigheid;
• Creëren van een veilig klimaat voor medewerkers en vrijwilligers/maatjes zodat risicovolle situaties bespreekbaar worden;
• Zorgen voor een lerende houding als zorgaanbieder.

*De aanbeveling Preventie bestaat uit 7 stappen waarbij we alleen de relevante stappen voor zzp’ers in de zorg uitlichten.

Interventie

De situatie bepaalt in welke volgorde de zes stappen worden doorlopen:

1. Signaleren van grensoverschrijdend gedrag en mishandeling;
2. Bespreken en melden in de organisatie;
3. Bespreken met de cliënt;
4. Bespreken met de (vermoedelijke) pleger en nader onderzoek;
5. Stoppen, extern melden en maatregelen treffen;
6. Zorgvuldig communiceren, nazorg verlenen en evalueren.

Meer informatie

• Er zijn drie versies beschikbaar van de Leidraad: alles op één A4, de compacte versie en de uitgewerkte versie. Klik hier om een van deze versies te downloaden. .
• Toezicht op seksueel grensoverschrijdend gedrag – IGJ
• Meldplicht geweld in zorgrelatie volgens Wkkgz – IGJ
• Toezichtvisie op een veilige zorgrelatie – IGJ